20/03/2023
Hittegolven en hoosbuien blijven in de toekomst Nederland niet bespaard. Periodes van droogte en hevige stormen gaan in aantal toenemen. De vooruitzichten voor de wereld zijn nog altijd apocalyptisch, nu de klimaatverandering verder doorzet.
Het nieuwste wetenschappelijke rapport van het klimaatbureau van de Verenigde Naties, het IPCC, is daarom nog altijd zeer urgent van toon. Wie voor deze situatie verantwoordelijk is, is niet aan twijfel onderhevig. De mens draagt veruit het meest bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Als we ons gedrag niet veranderen, zullen de gevolgen ernstig zijn.
Nieuw is het geluid niet. Al vele malen zijn er vele akkoorden gesloten om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Dat werkt, deels. De maatregelen die de voorbije jaren zijn getroffen, hebben enigszins effect gehad. Maar welk scenario het IPCC ook doorrekent, in alle gevallen blijft er sprake van een verdere opwarming van de aarde. Met op termijn ernstige gevolgen: een stijgende zeespiegel, het uitsterven van dieren en planten.

De opsomming in dit laatste rapport zou alle alarmbellen af moeten laten gaan. Niets is echter minder waar. De conclusies worden in veel landen voor kennisgeving aangenomen. Als de economische ontwikkeling zich doorzet zoals deze nu verwacht wordt, stijgt de gemiddelde temperatuur op aarde fors.
Toch is het volgens de jongste inzichten nog niet te laat. De technologische ontwikkeling, waar ook de Europese Unie honderden miljarden voor vrij wil maken, helpt de gevolgen te beteugelen. Dat biedt hoop voor de mensen die nu worden geboren. Maar die hoop doet alleen leven als er daadwerkelijk snel actie wordt ondernomen. Het wordt tijd dat de wereld niet alleen kijkt naar de problemen van nu, maar eerst en vooral naar de tikkende tijdbom die straks voor onherstelbare schade kan zorgen.

05/04/2023
De Europese Unie richt zich momenteel op de moeilijke uitdaging van de klimaatverandering en de noodzaak deze te bestrijden, wil de mensheid overleven. Wat blijkt uit de definitieve samenvatting van de klimaatstudies van het IPCC, de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering van de Verenigde Naties, is dat we al achterop zijn geraakt. Kortom, we moeten nu handelen, nu onomstotelijk is bewezen dat de klimaatverandering wordt veroorzaakt door de mens, zijn waanzinnige exploitatie van het land, zijn consumptieve en onnatuurlijke levenswijze en zijn uitgebreide gebruik van schadelijke fossiele brandstoffen. Maar hoe weten we precies hoe ver we achterlopen in de strijd tegen klimaatverandering? Deze cijfers komen uit het rapport, die de huidige situatie goed weergeven, en de haast die we moeten maken om in dit decennium verplicht iets te veranderen.

De belangrijkste en meest fundamentele doelstelling van de wereldregeringen in de strijd tegen klimaatverandering is de gemiddelde stijging van de temperatuur op aarde binnen maximaal anderhalve graad te houden ten opzichte van het pre-industriële tijdperk, d.w.z. het begin van de jaren 1800. Dit getal is door de wetenschap bestudeerd, en vormt ook een enorme uitdaging voor de ambities van de regeringen: het is het uitgangspunt voor elke strijd tegen klimaatverandering.

2025 is het jaar, dat betekent minder dan 24 maanden. Op dat moment zou volgens de wetenschap de piek van de uitstoot van broeikasgassen in de menselijke geschiedenis moeten worden bereikt. Vanaf dat "omslagpunt" zou de uitstoot geleidelijk moeten afnemen. Zelfs deze doelstelling is zeer ambitieus, aangezien ontwikkelingslanden (vooral India, maar laten we ook China, dat nu een ontwikkeld land is, meetellen) nog steeds in zeer grote mate gebruik maken van vervuilende fossiele brandstoffen.

2030 wordt een van de mijlpalen van de Europese Commissie. In feite is het bereiken van langetermijndoelstellingen ondenkbaar zonder controlepunten, wanneer men de balans opmaakt en beseft of men het goed of slecht doet in vergelijking met het grote geheel. Concreet wordt met het programma Fit for 55 getracht de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 55% te verminderen ten opzichte van 1990. Op dit moment lijkt dit een sciencefictiondoelstelling, maar zoals gezegd zullen de komende jaren cruciaal zijn.

Het 'laatste' jaar in de strijd tegen klimaatverandering. De EU hoopt in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Dat wil zeggen dat het evenwicht tussen uitstoot en opname van broeikasgassen gelijk moet zijn. Dezer dagen wordt Europa opgeschrikt door een enorm debat over elektrische auto's en synthetische brandstoffen, en over welke strategie op middellange termijn moet worden gevolgd (er wordt gesproken over het stopzetten van de productie van endotherme auto's tegen 2035, een voorstel dat met veel protest gepaard gaat). Andere voorstellen zijn gedaan op het gebied van landbouw (carbon farming) maar ook op het gebied van industrie en energie.

Dit aantal vertegenwoordigt de hoeveelheden kooldioxide en broeikasgassen die elk jaar door de Europese bossen worden opgenomen. Een aanzienlijk aantal dat zeker een verschil kan maken, mits deze bronnen niet alleen in aantal toenemen, maar ook worden beheerd. Dus niet alleen bomen planten, maar bestaande bossen controleren en "onderhouden".
Volgens een recente studie komt dit aantal overeen met de gigaton koolstofdioxide die de mens heeft geproduceerd in de periode tussen 1850 en 2019 (169 jaar). Het is echter merkwaardig om deze cijfers te lezen: 58 procent van deze uitstoot vond plaats in 1990, de rest in de afgelopen 29 jaar (als je 2019 als laatste in aanmerking neemt). Misschien is dit een van de cijfers die het duidelijkst laat zien hoe urgent de strijd is.
Dit zijn de gigaton koolstofdioxide die alleen al in 2019 wordt uitgestoten. Een stijging van 12% ten opzichte van 2010, maar 54% meer dan in 1990. Het probleem versnelt, de uitstoot stijgt. Er is een scherpe ommekeer nodig, nu, anders is het te laat. De Europese Commissie heeft vooral de urgentie van bepaalde maatregelen benadrukt. Wat we tussen nu en 2030 doen, is cruciaal en zal de doelstellingen voor 2050 sterk beïnvloeden.

3.6 miljard mensen die in onderontwikkelde gebieden wonen, volgens gegevens van het IPCC. Het zorgwekkende is dat zij, hoewel zij het minst verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering, als eersten de meest extreme gevolgen zullen ondervinden als er nu niets wordt gedaan.

Het fundamentele probleem is het publiek duidelijk te maken dat een actief beleid nu, 20 jaar na de invoering ervan, langetermijneffecten zal hebben. Daarom is het zo ingewikkeld om regeringen te doen inzien dat zij nu moeten handelen. Informatiecampagnes over klimaatverandering en broeikasgassen moeten voortdurend en massaal worden gevoerd, evenals ontwikkelingen en instrumenten om onze grondstofintensieve levensstijl radicaal te veranderen.